Dom przysłupowy Konik
Dom przysłupowy Konik jest przykładem architektury ludowej, charakterystycznej dla regionu Górnych Łużyc i sąsiadujących z nimi północnych Czech. W niektórych gminach tego regionu do tej pory zachowały się dziesiątki domów przysłupowych.
Na starych pocztówkach z Hrádku nad Nysą widać, że nawet tutaj w przeszłości domy te kształtowały oblicze miasta. Obecnie jednak Konik jest jednym z niewielu zachowanych egzemplarzy domów przysłupowych w Hrádku. Budynek ten znajduje się przy ulicy Žitavskiej, pod numerem 215. Jego dość nietypowa nazwa pochodzi z niedawnego okresu – mieszkańcy miasta nazwali go według nazwiska jego ostatniego właściciela – P. Koníka.
Pierwsze piętro domu jest drewniano-murowane i razem z dachem wzniesione na konstrukcji przysłupowej. Na parterze znajduje się izba zrębowa i sień. Druga część parteru jest murowana w trochę nietypowy sposób, znajdują się w niej dwie izby. W tylnej części sieni mieściła się początkowo czarna izba z kuchnią. Dom posiada dach dwuspadowy z naczółkami umieszczonymi w górnej części drewnianych ścian szczytowych.
Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami dendrochronologicznymi i datą zachowaną na jednej z belek sufitowych dom został zbudowany w 1812 roku, w czasie, gdy w Hrádku powstała większość budynków tego typu. Już w połowie XIX wieku został po raz pierwszy przebudowany. Drewniano-murowane piętro pokryto deskami, część przysłupowa została zastąpiona konstrukcją z cegieł, podobnie jak część drewniano-murowana na parterze, gdzie od strony bocznej ulicy pojawiła się jeszcze w tym czasie witryna sklepu. Część na parterze służyła jako sklep z artykułami spożywczymi, a pozostała część miała funkcję mieszkalną. Po drugiej wojnie światowej dom był przeznaczony już wyłącznie do mieszkania.
Konik jest własnością Miasta Hrádek nad Nysą. Ze względu na zły stan techniczny rozważano jego rozbiórkę. W 2014 roku odbył się jednak pierwszy etap rekonstrukcji, której celem było zachowanie budynku dla przyszłych pokoleń, i to w takiej formie, w jakiej istniał on na początku XIX wieku. Korzystając z tradycyjnych metod rzemieślniczych i z użyciem jak największej ilości oryginalnych elementów odnowiono konstrukcję przysłupowo-zrębową oraz drewniano-murowane części na parterze. Ozdobne elementy, oprócz pewnych wyjątków, nie zachowały się, dlatego w trakcie rekonstrukcji inspirowano się architekturą z bezpośredniej okolicy. Zrekonstruowany został też dach.
Odnowienie domu przysłupowego Konik może być dla właścicieli domów przysłupowych przykładem udanej rekonstrukcji i podpowiedzią, jak dbać o zachowaną konstrukcję.
Zwiedzanie domu przysłupowego
Zwiedzanie wnętrza jest możliwe w trakcie dni otwartych lub indywidualnie po kontakcie drogą mailową: info@branatrojzemi.cz lub telefonicznie: +420 482 319 719.
