Kapliczka Grössela (Krzyż)
Kapliczka Grössela nazywana też Krzyżem Grössela, jest zabytkiem z końca wczesnego Baroku, bardzo cennym, i to nie tylko na skalę lokalną. Podobna kaplica, bardziej ozdobna, ale mniejsza, jest położona w miejscowości Kryštofovo Údolí.
Kapliczka Grössela była w ostatnich latach ukryta przed oczami publiczności. Stała na terenie prywatnym za ścianą wysokich tui. W 2017 roku została przeniesiona na tereny miejskie na róg ulic Nádražní i Žitavská a następnie odnowiona w taki sposób, aby nie straciła nic ze swojej wartości. Zabytek ten jest typowym przykładem kaplicy niszowej. Główne elementy wykonano z ciosanego piaskowca. Poza tym kaplica jest wzniesiona z kamienia i cegieł. Z boków i z tyłu jest otynkowana. Otynkowana jest też półkolista wnęka, w której znajduje się drewniany krzyż. Nisza jest otoczona dwiema bogato profilowanymi kolumnami. Stopy kolumn stoją na blokach ozdobionych diamentowym boniowaniem. Powyżej również bogato profilowanego gzymsu znajduje się półkolisty fronton. Na szczycie frontonu jest stopa z szyszką sosny, boki stóp są zakończone kulami. Bardzo ciekawy jest napis zachowany na cokole między diamentowym boniowaniem. Na kamiennej płycie widnieje tekst, który przybliża historię kaplicy. Oryginał brzmi następująco:
SCHAU AN, O MENSCH! HIER HANGET VOR DEM SICH ALLES REGET / UND HAT DOCH KEINEN ORT, WO ER SEIN HAUPT HIENLEGET / DIR DAS LEBEN ZU ERWERBEN, MUS ICH HIER AM CREUTZE / STERBEN, ZU EHREN DEM BITTER LEIDEN UND STERBEN UNSERES HERREN JESU CHRISTI HAT DER EHRENGESCHÄTZTE HERR CHRISTOF GRÖSSEL BURGER UND UHRMANN IM STADTL GROTTAU SAMT SEINER EHEWIRTIN ELIESABETHA DIE KAPELLE AUFERBAUEN LASSEN IM JAHRE XTI (1697) DEN 21. NOVEMBER.
Możemy go luźno przetłumaczyć w następujący sposób: „Słuchaj, człowieku! Tutaj wisi ten, przed którym się każdy stara, ale i tak on nie ma gdzie położyć głowy; tak, żebyś ty mógł żyć, muszę ja umrzeć na krzyżu; na cześć gorzkich męk i śmierci naszego Pana Jezusa Chrystusa zlecił wybudowanie tej kapliczki szanowny pan Christop Grössel mieszczanin i furman w miasteczku Hrádek razem se swoją żoną Elisabeth w 1697 roku, 21. listopada.“
W przeszłości był w półkolistej niszy kapliczki nadal widoczny napis „Auf Dich Herr habe ich vertraut, mein Schicksal ist in deinen Händen. Ps. 30 , 15.16. W języku polskim: „Ja zaś pokładam ufność w Tobie, Panie, W Twoim ręku są moje losy“ (Psalm 30, 15-16). Kapliczka była prawdopodobnie poczatkowo polichromowana. Ponieważ nie udało się zidentyfikować oryginalnego koloru, dziś otynkowanie jest białe.
Ciekawostką jest to, że po dzień dzisiejszy zachował się nagrobek małżonków Christopha Grössela i jego żony Anny Elisabethy – znajduje się on w murze cmentarza naprzeciwko tylnej sciany kościoła św. Bartłomieja.
Kapliczka Grössela wraz z Kamieniem rybackim (1565) jest najstarszym drobnym zabytkiem w Hrádku. Małżonkowie Grössel zlecili jej wybudowanie w dzisiejszej ulicy Žitavskiej. Kapliczka znajdowała się wówczas przy drodze między dwiema ostatnimi stodołami. Wraz z rozwojem miejscowości Hrádek jej miejsce znalazło się między budynkami przy ulicy Žitavskiej.
V 2015 roku właściciel ziemi, na której leży kapliczka, zaproponował Miastu Hrádek nad Nysą, że podaruje kaplicę, jeśli zostanie ona przeniesiona. Nowa lokalizacja budynku znalazła się o 100 m bliżej centrum. Powstał tu zakątek z dwoma uratowanymi zabytkami: kapliczką Grössela oraz odrestaurowanym domem przysłupowym Koník.
