Pomnik Franciszka Józefa I
Za panowania autro-węgierskiej monarchii w Czechach i na Morawach istniały setki pomników Franciszka Józefa I. Wiele z nich budowano przy okazji różnych rocznic. Po powstaniu niepodległej republiki były jednak likwidowane. Dziś są zatem stosunkowo rzadkie. Jeden z takich wyjątków znajduje się w Hrádku nad Nysą, chociaż jest to zabytek odnowiony. Być może nawet bardziej interesująca niż sam pomnik jest jego historia, która pokazuje, jak burzliwe były dzieje ubiegłego stulecia.
Pomnik znajduje się w parku miejskim na ulicy Generala Svobody. Jest to ogromny blok z piaskowca, na którym zamontowano planszę z tekstem: „Kamień Pamiątkowy – Cesarski Dąb Jubileuszowy – 1848-1908“. W 1908 roku monarchia obchodziła sześćdziesiąt lat panowania cesarza Franciszka Józefa I. Na dawnej Łące Strzeleckiej, w dzisiejszym parku, odbywało się tam, podobnie jak w wielu innych miastach i wsiach, wielkie święto. Za nowym pomnikiem posadzono wówczas małe drzewo. Wyrósł z niego ogromny dąb, który przetrwał wszystkie zmiany historyczne.
W duchu rozporządzenia pierwszej republiki, wszystkie symbole znienawidzonej monarchii miały być usunięte. Po 1918 sam kamień zyskał nowe znaczenie. Dedykowany został ojcu zapaśników F. L. Jahnowi i tak pozostało aż do końca II wojny światowej. Kolejna zmiana nastąpiła po wojnie: 5 lipca 1946 została do pomnika przytwierdzona nowa tablica z marmuru ze znakiem towarzystwa Sokol i napisem: „Ku pamięci Józefa Jiresza, szefa nauczycieli, pracownika narodowego i sokolskiego, umęczonego w Auschwitz. Towarzystwo sportowe Sokol Hrádek n. Nysą.“ Josef Jireš pracował między dwiema wojnami w Hrádku nad Nysą i w sąsiedniej miejscowości Chotynie. Niestety w kolejnych latach Sokol odszedł od łask, a w 1956 komuniści rozwiązali stowarzyszenie. Stosunkowo krótko po II wojnie światowej została również zdjęta tablica poświęcona czeskiemu patriocie.
Kamień piaskowcowy pozostał jednak w parku. Po 2000 roku miasto zgłosiło się do programu odnowy drobnych zabytków. Każdego roku odnawiany jest przynajmniej jeden. W 2009 roku został odnowiony też pomnik w parku. Przywrócono oryginalną dedykację dla Franciszka Józefa I. Mała tabliczka przypomina jednak o całej historii pomnika. Portret cesarza wykonał Inż. Arch. Miloslav Heřmánek.
